Etykietowanie jest nam doskonale znane. Często oceniamy kogoś z góry, choć w ogóle go nie znamy. Ulegamy stereotypom, patrzymy na pozory, a nie staramy się odkryć prawdy. Takie problemy leżą u podstaw efektu Pigmaliona i Golema. Czym one są?
Efekt Pigmaliona, czyli samo spełniające się proroctwo
Pod pojęciem efektu Pigmaliona należy rozumieć samorealizujące się proroctwo. Pigmalion to tytuł dramatu G.B. Shawa z 1913 roku. Fabuła sztuki opiera się na zakładzie profesora Higginsa i jego przyjaciela Pickeringa, że w ciągu 6 miesięcy ten pierwszy wprowadzi na salony ubogą kwiaciarkę Elizę. Z biednej dziewczyny staje się ona zmanierowaną damą. Z efektem Pigmaliona jest tak, że jeśli uważamy kogoś za np. niezdarę i powtarzamy to mu wystarczająco często, rzeczywiście się nią staje. Dana osoba, zwłaszcza dziecko z czasem zaczyna postępować zgodnie z upowszechnioną o nim opinią i z przekonaniem, jakie o nim żywią inni.
W naszym przedszkolu staramy się każde dziecko traktować tak, aby wiedziało, że jest wyjątkowe. Nauczyciel w przedszkolu musi wykazywać zindywidualizowane podejście do swoich podopiecznych, ponieważ od tego zależy, w jakim tempie dziecko będzie przyswajało nowe umiejętności i jaka będzie jego samoocena. Wiara w jego siły, możliwości i umiejętności zmotywuje go do działania. W taki sam sposób powinni postępować rodzice i nie szufladkować swoich dzieci jako tych „słabych z matematyki”, „niezdarnych”, czy po prostu „niegrzecznych”.
Efekt Golema
Negatywną odmianą efektu Pigmaliona jest efekt Golema. Dowiedziono w toku badań, że dzieci uznane za słabsze są postrzegane w swoim otoczeniu, przede wszystkim rówieśniczym, jako mniej interesujące. Stawia się przed nimi mniej wyzwań, często krytykuje, co podkopuje ich wiarę w siebie.
Złe zdanie o kimś szybko przyswajane jest przez otoczenie i determinuje w umyśle człowieka przypisywanie mu szeregu negatywnych cech. Ludzie od najmłodszych lat kształtują swój charakter, osobowość i postawy przynajmniej częściowo poprzez pryzmat wyobrażeń innych o nich samych. To, jak dziecko czuje się traktowane, jakie nastawienie mają do niego nauczyciele czy rodzice i opiekunowie, ma przełożenie na jego przyszłe, potencjalne sukcesy i porażki.